"Heb je geen burn-out joh?" Veel mensen met Post Covid krijgen deze vraag met name in het begin van hun ziekte. Hoewel de mensen die het treft wéten en voelen dat er een lichamelijke oorzaak is voor hun ziekte zien anderen een pakket aan klachten dat overeenkomt met wat ze kennen van een burn-out. Ernstige diepe vermoeidheid, uitgeput zijn, concentratie -en geheugenproblemen, slaapproblemen, snel overprikkeld zijn, hoofdpijn, hartkloppingen, pijn op de borst, spierpijnen en nog veel meer. Hoewel burn-out geen uiting is van psychische zwakte en juist ook ‘sterke’ persoonlijkheden en harde werkers treft, leeft dat vooroordeel nog steeds. Ook bij veel mensen met Post Covid. Met een burn-out wil je niet als zwakke persoonlijkheid gezien worden. Mensen met Post Covid lopen ook tegen dit vooroordeel aan terwijl de aanleiding voor hun ziekte een puur biologische aanval op hun lichaam is. Erkenning krijgen voor die lichamelijke oorzaak is belangrijk voor hen. Ze ervaren hoe hun lichaam dienst weigert, verzwakt, ze neersabelt. Weerstand tegen het vooroordeel over burn-out of ‘het zit tussen de oren’ maakt dat mensen met Post Covid toch weer activiteiten oppakken zoals ze dat gewend waren. Weer wat werken, toch weer naar een verjaardag. Maar na elke inspanning, hoe klein ook, wordt de spierpijn erger, is de vermoeidheid dieper, zijn de hartkloppingen en benauwdheid intenser en bedreigender. Opbouwen van inspanningstolerantie kan alleen door het verminderen van de inspanning.

Rust nemen en bijtanken leidt niet tot langzaam opladen van de batterij, zoals bij een burn-out een belangrijk onderdeel is van de behandeling. Rust nemen en bijtanken voor mensen met Post Covid is de enige manier om tenminste op een laag pitje te functioneren. Voor de één is dat twee keer per dag een kwartiertje met de hond lopen en jezelf douchen en aankleden. Of af en toe een half uur bezoek hebben, tien minuten telefoneren, een maaltijd opwarmen, eten en afwassen. Voor de ander is dat eens in de week naar het voetballen van je zoon kijken, elke dag tien minuten buiten lopen en een enkele keer een boodschap doen. En soms is het alleen maar een paar keer per dag je bed uit komen voor het toilet en een poosje bij je gezin op de bank hangen.

De afgelopen tijd heb ik ervaren hoe het is om enigszins opgebrand te zijn. Ik noem het pré-burn-out omdat ik merk dat ik vrij snel herstel door rust, elke dag stevig wandelen in de natuur, zelfs hard te lopen, dingen te doen die me plezier geven. Rust afgewisseld met ‘leuke dingen doen’ en ook een beetje aan het werk blijven. Ik bouw op, word sterker, lichamelijke klachten vervagen of verdwijnen. Werken aan mijzelf en uitputtende patronen doorzien en veranderen: het helpt allemaal om me beter te voelen. Ik heb de zekerheid dat het beter gaat en nog beter wordt.

Dat is voor mensen met Post Covid niet zo. Mijn zwager Frank heeft Post Covid. Sinds januari dit jaar is zijn leven voor een groot deel stil komen te liggen. Hij is een sportman, een harde werker, een energieke gedreven vader en partner. Als hij zich relatief goed voelt en merkt dat het lukt om weer eens een uur te wandelen dan bouwt hij geen conditie op maar breekt hij conditie af. Hij bouwt geen spieren op maar beschadigt ze, wat pijn en heftige krampen geeft. Vaak voor dagen. Soms treden de nare gevolgen van die heerlijke opkikker pas na een paar dagen op, waardoor diezelfde opkikker maakt dat hij in de tussenliggende tijd met wat nieuwe hoop net teveel doet. ‘Net teveel’ is dan nog steeds heel weinig: een uurtje naar zijn kleinzoon inclusief tien minuten met de auto heen en terug, een half uur gezelligheid met familie. ‘Leuke dingen doen’ zou hem mentaal enorm helpen, maar na een ‘leuk ding doen’ komt de man met de hamer om zijn energie uit hem te slaan en zijn spieren, hoofd, hart te geselen. Een ‘leuk ding doen’ kan dan een kwartiertje koffie op een terras zijn of het gras maaien van het postzegelgrasveldje.

Als het niet lukt om de batterij door rust en opkikkeracties op te laden, wat kan je dan nog doen? Revalidatieprogramma’s ondersteunen mensen met Post Covid bij het behouden of mogelijk iets vergroten van hun belastbaarheid. En bij het leren leven met het gegeven dat ze altijd de balans zullen moeten bewaken tussen rust en inspanning. De boodschap: ‘het wordt niet meer zoals het was, maar misschien wordt het nog wel iets beter’. Post Covid klachten zijn gerelateerd aan inspanning maar niet alleen aan lichamelijke inspanning. Ook mentale stress, zorgen, angst, alledaagse stressvolle momenten verergeren de klachten en leiden soms tot achteruitgang in functioneren. Maar deze dingen horen bij het leven en zijn niet te vermijden.

Teruggebracht tot één overstijgend gevoel is leven met Post Covid leven met totale onzekerheid over of het ooit nog beter zal worden. Onzekerheid over wat je van de rest van je leven kan verwachten en hoeveel je daarvoor zult moeten leren verdragen. In teleurstellingen, in eenzaam zijn (als om je heen de wereld doordraait met daarin je vrienden en familie, je collega’s), in beperking van je mogelijkheden om het leven te LÉVEN. Eén brandende vraag duwt en trekt in mij: ‘kan je zoveel beperkingen verdragen en het leven toch nog waardevol vinden?’ De één heeft daarvoor grotere meeslepender ervaringen en acties nodig dan de ander. Maar duidelijk is dat voor mensen met Post Covid die uitdaging enorm groot is. Ook uit een burn-out komen is een uitdaging. Het kan lang duren en moeilijke perioden kennen maar er is behandeling, verbetering en de vrijwel zekerheid dat het weer goed komt!

Post Covid is geen burn-out. Was het maar waar! Dan kwam het goed…