De longarts windt er in zijn verwijsbrief aan de huisarts geen doekjes om: hij kan niets meer doen, patiënt is uitbehandeld. Bij een volgende verslechtering zal hij de patiënt niet opnieuw klinisch opnemen. Aan de huisarts het verzoek om de begeleiding over te nemen. 

In geluidloze digitale woorden komt de boodschap nogal cru over op mij. ‘De patiënt’ ken ik al jaren als Harm en Harm waardeer ik om zijn eigengereidheid en enorme doorzettingsvermogen. De afgelopen maanden kwam hij ondanks zijn ernstige benauwdheid en maximale rollator-actieradius van enkele meters nog zelfstandig naar het diabetesspreekuur. Ik bood verschillende keren aan om hem thuis te bezoeken maar daar was voor Harm geen sprake van: “ik kom hier zolang ik dat kan!” Harms’ wil was wet dus ik respecteerde die en plande onze afspraken extra ruim in voor zijn zwijgend hijgend ‘op adem komen’ na binnenkomst. De laatste keer dat ik Harm zag maakte hij op mij een afgematte indruk en ik twijfelde of hij wel de dertig meter naar zijn auto kon lopen. Onder het mom van ‘even de benen strekken’ liep ik met hem mee naar zijn roestige bestelbus. We pauzeerden vier keer, zwijgend. Harm voorovergebogen op het zitje van de rollator, ik quasi nonchalant daarnaast, in mijn hoofd al onderweg naar de huisarts om aan te dringen op een huisbezoek en een goed gesprek over levenseindewensen… 

“Wat ga jij dan eten”, vraag ik. 

“Zie ik wel. Ik heb toch geen trek. Sinaasappeltje ofzo”. 

“Heb je vandaag al wat gegeten dan Harm?” Harm schudt nee maar wil er niet over praten. “Laat me maar”. Dat doe ik niet: ik denk dat deze man op korte termijn zal overlijden maar niets in huis, aan Harm, doet vermoeden dat hij en zijn vrouw daar rekening mee houden. Wat de longarts heeft gezegd herinnert hij zich niet. Hoe hij zijn vrouw kan bereiken weet hij niet: zij heeft de telefoon mee. Een alarmsysteem dan? “Hebben we niet, niet nodig”. 

Ik zet in de keuken een kop thee voor ons, om tijd te krijgen om over mijn schrik en triestheid heen te komen. Deze man is alleen thuis, in de laatste dagen of hooguit weken van zijn leven, zonder mogelijkheid iemand te waarschuwen mocht het plotseling helemaal misgaan met hem. Hij eet niet, hij neemt zijn longmedicatie en morfine niet, hij is te moe. Of te benauwd. Er is niemand bij hem. En hij lijkt niet te beseffen dat dit zijn laatste dagen zijn.

“Ik denk dat het beter is dat uw man niet meer alleen thuis is. Als het opeens misgaat met hem, als hij in paniek raakt…” Mevrouw knikt, ze begrijpt het. Zonder woorden. Ook de huisarts heeft aan een half woord genoeg. Wat onuitgesproken gevoeld en ontweken werd door Harm en mevrouw Harm wordt nu met weinig woorden in een innige omhelzing onder ogen gezien en gedeeld. 

Een paar dagen later verhuist Harm naar het hospice. Hij overlijdt in zijn tweede nacht daar, met mevrouw Harm bij zich. Ze is al die tijd dichtbij hem gebleven. 

Als ik haar een week later bel vertelt ze hoe het gegaan is. "Het klinkt misschien gek maar we hebben nog een paar hele mooie dagen gehad".